Prinsjesdag 2020 groener en eerlijker. Maar voor hoe lang?

Economisch herstel staat centraal, maar de uitvoering van het Klimaatakkoord gaat ondanks het coronavirus gewoon door. Zo bleek tijdens de bekendmaking van de begroting 2021 op Prinsjesdag. Het kabinet streeft naar een beter, eerlijker en groener belastingstelsel. Het pakket aan (fiscale) maatregelen bevat dan ook diverse voorstellen ter bevordering van een gezonder klimaat. Het kabinet kiest ervoor niet te bezuinigen maar juist te investeren in energietransitie, circulaire economie, klimaatadaptatie en zoet water. Zijn de plannen voldoende en wat is de houdbaarheid van deze begroting?

CO2-uitstoot moet naar beneden

In de Klimaatwet is vastgelegd dat iedere toekomstige regering voldoende moet doen om de klimaatdoelen te halen, welke kleur die regering ook heeft. In 2025 moet onze broeikasgasemissie met 25% zijn verminderd ten opzichte van 1990, in 2030 minimaal 49% en in 2050 minimaal 95%. Dat is een enorme opgave. Om te toetsen of Nederland op schema ligt publiceert het Planbureau voor de Leefomgeving op 12 oktober – tijdens de Nationale Klimaatweken – de voortgang. Er wordt dan gekeken naar de broeikasgassen: hoeveel stoten we uit, liggen we nog op koers of is er aanvullend beleid nodig?

Door de coronacrisis daalde de uitstoot van CO2 enorm en komen we dit jaar uit op een afname tussen de 24-29% vergeleken met 1990. Zonder deze crisis zouden we op 21% uitkomen. Afhankelijk van hoe snel de economie herstelt, zal naar verwachting ook de uitstoot van broeikasgassen weer toenemen. Onder andere de geplande CO2-heffing, die bedrijven betalen over het deel van de uitstoot dat voorkomen kan worden, moet bijdragen aan een blijvend lagere uitstoot.

Stroom goedkoper en gas duurder

De overheid probeert onder andere via de energiebelastingen het gebruik van duurzame energie te stimuleren en het verbruik van (aard)gas te ontmoedigen. In 2021 daalt de energiebelasting op stroom met 3,5% per kWh, terwijl de energiebelasting op aardgas stijgt met 4,7% per m³. Doel is om de energietransitie van fossiele brandstoffen naar duurzame energie zoals zon, wind en aardwarmte te versnellen.

Tweede Kamerverkiezingen 17 maart 2021

Zijn de nu gepresenteerde klimaatplannen ‘tijdloos’ zoals minister De Jonge eerder beweerde of zal er na de komende verkiezingen een ander kabinet ontstaan? De plannen van nu zijn met de verkiezingen in aantocht immers kabinet-overstijgend. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat een grote meerderheid van de kiezers een duurzamer beleid wil. Opvallend is wel dat dit in de politieke peilingen (nog?) niet is terug te zien. Dit is het moment voor een transitie naar een duurzamere samenleving. Of de Nederlandse bevolking echt voor een duurzamere samenleving zal kiezen, weten we na de Tweede Kamerverkiezingen op 17 maart 2021.

Impact corona op de begroting

Alweer ruim een half jaar heeft het coronavirus ons dagelijks leven ontwricht. Op dit moment is het nog erg onzeker wanneer we van het virus verlost zullen zijn. Momenteel stijgen de besmettingscijfers met de dag, is de situatie zorgelijk en neemt de onzekerheid toe. Opnieuw worden we gedwongen tot nieuwe maatregelen en wordt de bevolking gevraagd voldoende discipline op te brengen om een tweede virusgolf te voorkomen. Kortom, er is veel onzekerheid. De gepresenteerde begroting kan misschien zo maar weer de prullenbak in aldus minister van Financiën Wopke Hoekstra.

Waar we wel zekerheid over hebben, is dat het doel van Parijs een maximale opwarming van 1,5 graad in 2050 is. Nog een zekerheid is dat de opwarming van onze aarde een groot risico is voor ons allemaal en dat we dat met zijn allen moeten oplossen.